Een mooie zonnige ochtend nodigt uit om een rondje door het
park te maken. De amberbomen weerspiegelen met hun fraaie kleur in de vijver. Dan
wordt de lucht aangenaam gevuld met triomfantelijk getrompetter! Ook het gepiep
van de eerstejaars kraanvogels is duidelijk te horen. De ouders met hun jongen
vormen samen een grote groep van zeker 80 kraanvogels. In V-formatie vliegen ze
naar het warme zuiden. Hun verschijning is altijd weer magisch. Terwijl hun
getrompetter nog prettig in het gehoor lig zie ik voor mijn voeten onder de tulpenboom
een grote groep geschubde inktzwammen (Coprinsus comatus) staan.
Deze stille groep
stond er gisteren nog niet dus ook zij vormen een onverwachte verrassing. De
geschubde inktzwam is een van de meest voorkomende van de honderd soorten
inktzwammen (Coprinus) die in Nederland voorkomen. Als eerste
verschijnen er soort witte eieren met een doorsnee van 2-5 centimeter in het
gras. Ze groeien snel uit tot een conische vruchtlichaam van 5-15 hoog. De
kleur is wit, met een licht geelbruin, glad centrum
en grote, vezelige, witte tot gelig bruine schubben. De lamellen zijn
wit in de jeugd, later vanaf de rand verkleurend via roze naar zwart. Op het punt dat die mooi begint te worden krijgt de
hoed een klokvormig uiterlijk. De hoed gaat inscheuren
en later vanaf de rand vervloeit tot inktzwarte drap. De witte steel variërend
van 10-20 centimeter is
nu ook zichtbaar. Om de steel zit een
beweegbare, smalle, witte ring. Vanaf
mei tot in november verschijnen de geschubde inktzwam vaak in groepen op pas omgewerkte, voedselrijke grond op dijken, akkers, in
gazons, weilanden, wegbermen, parken en bosranden. Die omgewerkt grond is bij
deze groeiplaats zeer toepasselijk. Door verdergaande bezuinigingen is het
bosplantsoen in het park drastisch aangepakt. Veel bosplantsoen heeft plaats
gemaakt voor gazon. Gras maaien is blijkbaar goedkoper dan struiken en heesters
te onderhouden. Helaas voor de vele beschutting zoekende broedvogels en
pleisterende trekvogels die hier normaal tijdens de herfsttrek hadden kunnen
bijtanken met de aanwezige vruchten en besjes. Ook op dit vlak maakt
bezuinigingen meer kapot dan je lief is.
Nu we het toch over bezuinigen hebben.
Een jonge geschubde inktzwam, dus als de parasol nog ingeklapt staat, is
eetbaar en smaakt uitstekend. Maar moet wel direct na het plukken verwerkt
worden. Het vlees moet wit zijn. Het smaakt lekker mild
en geurt zwak aangenaam. Voor een lekkere soep heb je 5 tot 10 verse jonge inktzwammen
die je even onder de kraan schoon spoelt. Bak deze samen met een paar teentjes
knoflook rond de vijf minuten in wat boter/olijfolie. Je doet ze dan in een pan het 6 dl groente of
kippenbouillon pureren. Laat het geheel
zachtjes doorkoken. Naar wens peper en zout bij en voeg een scheut kookroom
toe. Bij het opdienen bestrooi je de soep met wat peterselie. Persoonlijk
gebruik ik liever wat meer inktzwammen voor een wat dikkere soep. Maar ook hier
geldt let even op dat je niet alles wegplukt! Eet smakelijk! Van een
verwante soort namelijk de kale inktzwam (Coropinsus atramenatus) kun je iets
heel anders maken. Deze kan je ook eten
maar is in combinatie met alcohol die je twee dagen ervoor en twee dagen erna
gebruikt giftig. Vroeger werd inkt gemaakt
van kale inktzwammen. Maar je kunt dat ook van de veel algemenere geschubde inktzwam maken. Er zijn
verschillende methoden om inkt te maken van inktzwammen en dit is er slechts
één van: Om inkt te maken heb je een aantal inktzwammen nodig die al flink aan
het “verinkten” zijn. Stop ze in een pannetje en voeg er een aantal kruidnagels
aan toe. Breng dit langzaam aan de kook. De inhoud van het pannetje verandert
snel in een zwarte brij. Laat de brij circa 5 minuten doorpruttelen en giet de
vloeistof daarna door een zeefje voorzichtig af in een inktpotje. Zo zorg je ervoor
dat de stelen en hoedresten achterblijven. De kruidnagels zorgen ervoor dat de inkt
jarenlang bewaard kan worden. Er wordt over dit recept gezegd dat de inkt
geschikt is om te schrijven en te verven. Wellicht iets om een keer te proberen
voor de goedaardige heksen onder ons
tijdens de Halloween. De inkt is eigenlijk een oplossing met miljoenen
zwarte inktzwamsporen.
Elke druppel aan de hoed bevat voortplantingssporen. De
zwarte druppels (‘inkt’) zijn kleverig
en trekken vliegen aan, door wie de sporen verspreid worden. De druppels gaan
naar verloop van tijd stinken. Dit komt door de eiwithoudende sporen die het
bevat, die tot ontbinding overgaan. Een
dag later in het park ziet de geschubde inktzwam lang niet meer zo fris en
onbedorven uit. Meer een verlopen type op middelbare leeftijd tobbend over zijn
gemiste kansen en andere midlife misères. Ik maak in het park optimistisch nog
maar even een foto. Wat zo snel vergaat verdient eeuwige roem. Morgen of
overmorgen is het met de grijsaard oud en der dagen gedaan. Zijn hoed is
inmiddels opgerold en weggevloeid als inkt. Wat een leven!
