Het is bijna niet voor te stellen maar er was een tijd dat
de kennis over de verspreiding van de das (Meles meles) in Nederland zeer
summier was. Om deze lacune op te vullen besloten de heren Anne van Wijngaarden
en Job van de Peppel in 1958 vastberaden om verspreidinggegevens van dassen in
Nederland te gaan verzamelen. Ze slaagde
er in om de landelijke verspreiding op burcht nivo in kaart te brengen. Het was
geen eenvoudige klus en zeker in een tijd zonder internet. Door deze gegevens heeft
dit tweetal de basis voor dassenbescherming in Nederland gelegd. In die tijd
pleiten Wijngaarden & Peppel in hun rapport voor een krachtige
wetshandhaving, het inrichten van speciale dassenreservaten, het verbieden van
de jacht in natuurreservaten en het vergoeden van dassenschade aan de landbouw
door de overheid. Ook hebben ze Midden-Limburg bezocht.
Ze vonden langs de
linkeroever van de Vlootbeek zes dassenburchten (rode bolletjes). Slechts twee
bleken er belopen. Vermoedelijk was er slechts een echt bewoond (grote rode bolletje).
In de periode 1963 t/m 1966 was deze burcht elk jaar een kraamburcht. In 1973
was deze burcht slechts tijdelijk belopen. In 1977 en 1979 was de burcht steeds
verlaten, in 1980 zelfs grotendeels vervallen. De overige burchten zijn na 1959
niet meer belopen aangetroffen. Op 28-9-1963 zijn op de kraamburcht klemmen en
strikken gevonden. Deze en soortgelijke problemen deden zich voor op 27-3-1964,
29-10-1964, 27-1-1965, 14-5-1965 en 4-11-1965. Op 14-6-1973 waren er enkele
pijpen dichtgestopt. Tijdens een recent veldbezoek aan de Linnerweerd kwam ik
een oude man op een groene scootmobiel tegen en raakte met hem in gesprek. Hij
is blijkbaar jager geweest en kon mij, naast de bekende oude locaties, ook nog
drie andere oude burchtjes aanwijzen (oranje bolletjes). Maar je hoeft daar
niet meer te kijken…. die hebben we vroeger "opgeruimd". En
inderdaad hij had gelijk. Ik had niet hoeven te gaan kijken maar je weet maar
nooit. In die "goede oude" tijd
ten zuiden en ten oosten van de Linnerweerd was het ook kommer en kwel voor de
dassenpopulaties in het Reigersbroek, Linnerheide, Munningsbosch en in het Roerdal. Het is dan
ook geen wonder dat ik zelf tijdens de Landelijke dassencensus in 1990 geen
burchten in de Linnerweerd heb aangetroffen. De Linnerweerd is een van de nog
weinige natuurlijke uiterwaarden van de Maas die de dans heeft ontsprongen van
grootschalige grindwinning. Het gebied is ongeveer 130 hectare groot. Duidelijk
herkenbaar in het gebied zijn het Maasterras, de oude Maasmeander, kasteel
Heystrum en het landgoed Ravenburg. Het gebied wordt tegenwoordig gebruikt voor
populierenaanplant en een aantal agrarische doeleinden. Op het Maasterras ligt
het dorp Linne. Door de redelijke verwevenheid van landbouw met natuur is er nog
veel te zien zowel op ecologisch als landschappelijk gebied. Door de
afwisseling van akkers, weilanden, bosjes, boomgaarden, landgoederen en niet te
vergeten de schitterende vrij meanderende Vlootbeek die in de Maas uitmond is
het een aantrekkelijk gebied. In de Linnerweerd zijn meerdere onverharde wegen
aanwezig, die voor wandelaars en deels voor fietsers vrij toegankelijk zijn. Er
zijn ook een paar verharde wegen in de Linnerweerd maar deze zijn gelukkig redelijk
verkeersluw. Deze combinatie met goede mogelijkheden om een burcht te graven in
de hoogte verschillen van de terrassen was en is de Linnerweerd nog steeds een geschikt
leefgebied voor de das. Daarom is het maar goed dat het tij bijna is gekeerd!
Rond 2000 werd er stroomopwaarts van de Vlootbeek een kleine belopen
dassenburcht (grote zwarte stip) ontdekt. Met het verstrijken van de jaren is
deze burcht steeds groter geworden en kan nu de titel kraamburcht dragen. Deze burcht ligt
strategisch zeer gunstig als voorpost in de opmars naar de Linnerweerd. In 2010
kreeg ik een mailtje van een waarnemer die een das in de schemering over de
Linnerweg bij de Vlootbeek had zien oversteken richting de Linnerweerd. Na een
slapeloze nacht van opwinding ben ik de volgende vroege ochtend ter plekke gaan
kijken. De speurmogelijkheden waren uitstekend dus voordat ik het wist was ik
onderweg in de pas van de das. Dat leverde het volgende plaatje op! Trouwens
Michiel Brink bedankt voor het mooie drone plaatje ondanks de slechte
weersomstandigheden!
De das heeft de Vlootbeek aan de linker oever gevolgd en
kwam uit eindelijk bij de oude dassenburchtlocatie
in de Linnerweerd uit. Hier heeft hij hier en daar een beetje gegraven, met zijn
neus gewroet en uiteindelijk een keutel in een mestputje achtergelaten. Nu na
ruim 35 jaar weer een das op deze oude dassenburchtlocatie, dat is geen toeval! Op
de terugweg steekt hij via het bruggetje de Vlootbeek over en loopt over de
onverharde Beekerweg. Dan duikt hij de boomgaard in. Uiteindelijk verlaat hij
de boomgaard en loopt een stukje over de Ossenbergweg. Daarna steekt de das de
Maasbrachterweg over. Via allerlei perceelsgrenzen komt de das op de onverharde
Akkerweg en loopt daarna over de Grachtweg parallel aan de Vlootbeek. Omdat bij de N271 aan een kant dassenraster ontbreekt lopen ze gewoon deze drukke provinciale weg over. Via een openstaande poort zonder sluitwerk loopt de das weer veilig onder de
nieuwe Rijksweg 73 door.
Vervolgens steekt de das de drukke (gevaarlijke) dubbelspoorlijn
Maastricht-Roermond over. Onder deze spoorlijn ligt ook een loopplank maar deze is van beide kanten kapot. Dan is de das via het weiland weer veilig in de buurt
van zijn burcht. Wat leren we van deze speurtocht? De ecologische verbinding tussen
het Landgoed Rozendaal en de Linnerweerd is nog steeds intact en de fauna
voorzieningen onder de A73 en de N271 redelijk voldoen aan de eisen van de das op een paar schoonheidsfoutjes. Na deze speurtocht heb ik wel contact
opgenomen met een medewerker van de Gemeente Maasgouw om even van gedachte te
wisselen. In 2012 kreeg ik weer een melding maar dit keer van een dode das
vrouwtje op de Linnerweg/Vlootbeek. Een pionier voor de herbevolking van de
Linnerweerd is zo helaas als verkeersslachtoffer in de kiem gesmoord. Daar baal
ik best wel van maar hierdoor zie je wel dat er nog iets wezenlijks
ontbreekt aan deze ecologische dasverbinding. Na de begrafenis maar weer
een mailtje naar de Gemeente Maasgouw gestuurd dat de aanwezige faunapassage/loopplank
onder de Vlootbeekbeek niet door de dassen gevonden wordt die hier recent is
aangebracht. In 2014 heb ik de loopplanken voorzien van een dun laagje zand
maar de prenten van dassen bleven uit. Zelf denk ik dat de dassen deze voorziening niet kunnen vinden. In
vakterm noemt men dit: de voorziening
mist daslogica.
In 2015 is Linnerweg eindelijk ingerasterd en is er een dassenrooster
zodat het landbouwverkeer ongehinderd gebruik kan blijven maken van de
landbouwweg.
Dit dassenrooster lijkt op een veerooster maar de liggers hebben
een bredere onderlinge afstand van elkaar en die kan een das niet overbruggen. Dus kan de das hier niet de weg oversteken. Men verwachtte blijkbaar met
deze actie dat de dassen gebruik gaan maken van de loopplanken onder de
Vlootbeekbrug. Hoera….. zou je zeggen. Inderdaad de dassen steken hier niet
over en sindsdien zijn er geen verkeersslachtoffers meer bij deze opening in
het dassenraster bij de Linnerweg gevonden. Dus in die zin doet het
dassenrooster goed zijn werk. Rond de jaarwisseling 2015-2016 kreeg ik meldingen van
twee doodgereden dassen op de Maasbrachterweg en de Linnerweg (rode bolletjes).
Bij deze twee meldingen in december en januari heb ik uiteraard ook meteen gespeurd waar de
dassen vandaan komen (looproutes rood). Ja, U raad het vast wel. Ze zijn
afkomstig van de burcht uit het Landgoed Rozendaal.
Uit de speurgegevens van december blijkt
inderdaad ook dat de das niet over het dassenrooster loopt! Maar helaas aan het
probleem van de logische aansluiting van dassenraster naar de loopplanken is niks gedaan. Hierdoor
gaan de dassen alternatieve routes zoeken om toch de Linnerweerd in te lopen met dodelijke afloop op de Linnerweg!
Gezien
deze drie maal scheepsrecht gegevens lijkt het mij duidelijk dat ook aan dit nieuwe
gecreëerde probleem iets gedaan moet worden om erger te voorkomen. De
goedbedoelde faunavoorziening (dassenrooster)
die mede financieel mogelijk is gemaakt
door Provincie Limburg, Europees landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling,
gemeente Maasgouw is, gezien de twee
recente verkeersslachtoffers, in mijn ogen geen echt succes. Sterker nog de
combinatie van deze voorzieningen die niet op elkaar aansluiten slaan
letterlijk en figuurlijk de plank mis! En hierdoor wordt het probleem van
doodrijden verplaats naar een andere locaties. Zoals ook hier op de Maasbrachterweg in januari 2016.
Op deze manier frustreren ze de herkolonisatie
van dassen in de Linnerweerd. Dit kan toch niet de bedoeling zijn! Een geluk
bij een ongeluk is dat de twee dassen zijn doodgereden binnen de ecologische
verbindingszone (licht groene ondergrond) die in de structuurvisie van de gemeente Maasgouw
is vastgesteld. Dat is een gewenste doorkijk naar 2030.
Hopelijk wordt deze zone
niet alleen gezien waardevolle ruimtelijke buffer voor de bewoners
tussen de bebouwing van Linne en de Clauscentrale. Het zou wenselijk zijn
als deze verbindingszone ook daadwerkelijk ecologisch wordt ingericht. Het aanleggen van een logische
dassentunnel vlak bij het dassenrooster onder de Linnerweg en als aanvulling een
dassentunnel onder de Maasbrachterweg (zie blauwe pijlen) zal dit probleem
eindelijk oplossen en past binnen het beleid van een ecologische
verbindingszone. Ik ga er dan ook vanuit dat deze instanties op kort termijn nogmaals
in de buidel zullen tasten om er voor te zorgen dat er voor de dassen een
veilige vrije toegang tot de Linnerweerd wordt gerealiseerd. Alleen zo biedt
dat garanties in de toekomst voor een succesvolle gezonde stabiele dassenpopulatie
in de Linnerweerd.
