Dit jaar heb ik in twee kilometerhokken gegevens van
eekhoorns (Sciurus vulgaris) verzameld in en rond het dorp Sint Odiliënberg. Bij
het raadplegen van de site waarneming.nl blijkt dat tussen 2000/2014 van deze
twee kilometerhokken samen maar 4 waarnemingen bekend zijn. Deze vier
waarnemingen zijn echter alleen gedaan in het rechterhok (Amersfoort-coördinaten: 197-350).
In het linkerhok (198-350) zijn totaal
geen waarnemingen van bekend en of gemeld. Met deze inventarisatie is het niet mijn
ambitie om lege hokken van de atlas op te vullen. Voor mij is het veel
interessanter om weten waar de belangrijkste biotopen van de eekhoorns zijn. Maar
ik was vooral benieuwd of deze twee afzonderlijke leefgebieden, die gescheiden
zijn door de bebouwde kom, toch op een of andere manier met elkaar in
verbinding staan.
Tijdens een koude regenachtige dag heb ik al mijn gegevens
van eekhoorns op een kaartje gezet. Uit het verspreidingskaartje met de rode
bolletjes blijkt dat er drie duidelijke leefgebieden zijn. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat die overeenkomen met de bosgebieden die rond het dorp liggen.
Deze bossen zijn zowel loof-, naald- en gemengde bossen met wat oudere leeftijd.
Dit zijn vaak de favoriete leefgebieden van eekhoorns. Dat er niet veel
waarnemingen zijn gedaan in de kern van het landgoed hoosden is niet zo
verwonderlijk. Dit is namelijk voor mensen moeilijk toegankelijk drassig
elzenbroekbos. Opvallender zijn de eekhoorns die in het dorp zijn waargenomen zie
blauwe bolletjes. Van deze negen stippen is er ook eentje in onze tuin
waargenomen (grootste blauwe bolletje). Die was lekker dichtbij en het lukte
zelfs om er een foto van te maken! Bij de iets kleinere blauwe bolletje wordt
door de bewoners regelmatig een eekhoorn op de vogelvoerplank gezien. Helaas
zijn er ook zeven verkeersslachtoffers gevonden (open rode bolletjes). In het
landgoed Frymersom zijn dit jaar drie eekhoorns als verkeersslachtoffer gevallen waarvan
eentje op het fietspad is doodgereden door een brommer!
Vanuit dit landgoed Frymersom steken
ze ook de drukke provinciale weg N293 over om in het dorp te komen. Dat er op
deze verkeersader met een dagelijkse woon- en werkverkeer, met een gemiddelde
van 9996 voertuigen per werkdag, over heen razen is het niet verwonderlijk dat
hier verkeersslachtoffers vallen. Ondanks deze gevaarlijke overtocht is het voor
de eekhoorns blijkbaar toch de moeite waard om naar de bebouwde kom te gaan.
Als je door deze boomrijke en ruim opgezette woonwijk loopt weet je ook meteen
waarom hier een concentratie (blauwe bolletjes) eekhoornwaarnemingen zijn. Ze
komen hier graag vanwege vele hazelnootstruiken in de bosplantsoenen en
solitaire tamme kastanjes, beuken en walnootbomen in particuliere tuinen. De
grote rode pijl is een bijzondere zichtwaarneming van bijna 15 minuten.
Vanuit
het Landgoed Hoosden bij het dorp Sint Odiliënberg zag ik een eekhoorn de
Hagelkruisweg oversteken. De eekhoorn rent een tuin in. Ik zie hem niet meer, waar
gaat die naar toe? Vanaf de blauwe stip blijf ik even geduldig bij de
t-splitsing wachten.
Daar komt die plotseling over de grond rennend in de beschutting van de
beukenhaag en steekt de veestraat over en duikt weer een tuin in. En dan zie ik
hem ineens over de Bosserveldweg rennen richting de grote moeraseiken (Quercus
palustris).
Bij de elke boom klimt de eekhoorn in de stam, is het veilig klimt
hij weer naar onder en spurt over het gazon naar de volgende boom. Daar waar de
boomkruinen elkaar raken springt hij zonder verder te zoeken naar de andere
boom over. Door zijn doelgerichtheid wekt hij de indruk dat hij dit vaker
gedaan heeft. Als eekhoorn moet je dan toch een goed geheugen hebben!
Eenmaal
bij de Schaapsweg wilt de eekhoorn oversteken maar er komen een paar vrachtwagens
aan. De eekhoorn rent weer terug naar de laatste boom van de Bosserveldweg. Op
de Schaapsweg is een vrachtwagenverbod maar het lijkt wel of niemand zich daar
iets van aantrekt of er zijn te veel ontheffingen af gegeven? Hoe dan ook als die vrachtwagencolonne
voorbij is ziet de eekhoorn zijn kans en steekt rennend de Schaapsweg over. Via
de beschutting van een laag heggetje van een tuin rent hij naar het bosplantsoen van het voetbalveld en bereikt de
eekhoorn uiteindelijk het andere
bosgebied. Hier heeft de eekhoorn blijkbaar zijn doel bereikt en gaat rustig
fourageren. Dit was ook meteen het einde van deze bijzonder lange waarneming.
Zoals ik al opmerkte kreeg ik sterk de indruk dat de eekhoorns deze route via
de Bosserveldweg vaker nemen. Dit wordt ook bevestigd door de
verkeersslachtoffers die op de Hagelkruisweg en de Schaapsweg zijn gevonden. Om
een beter zicht te krijgen op deze verbindingsweg door de bebouwde kom leek het
mij goed om dit van een hoger punt te bekijken. Mijn dank is dan ook groot aan
de Maharishi European Research University (MERU) om mij toegang te verschaffen
tot het dak van hun gebouw. Het is een ware verlichting om even in hogere
sferen te bevinden.
Vanuit dit fantastische uitzicht zie je op de achtergrond
het landgoed Hoosden liggen en een gedeelte van een woonwijk van Sint Odiliënberg met de bijna boomloze tuinen. Hierdoor wordt het meteen duidelijk
dat de Bosserveldweg niet alleen maar een straat met 22 grote laanbomen (rode
puntjes) is. De status van deze weg kan wat mij betreft opgeschaald worden naar
een belangrijke ecologische verbindingsweg voor eekhoorns. Dankzij deze bomen
zijn twee bosgebieden met elkaar verbonden en kan er ondanks de bebouwing toch
genetische uitwisseling van eekhoorns plaats vinden. Het is een redelijke
geruststelling dat de bomen zijn opgenomen in het gemeentelijke bomenplan. De
moeraseiken staan hier in met een esthetische, cultuurhistorische en
ecologische waarde genoemd en als monumentaal gekenmerkt. Toch zou ik het
wenselijk vinden dat er stevige ecologische
verbindingen voor eekhoorns rond het dorp worden gerealiseerd.
Met name bij de
grote rode pijl zal waarschijnlijk in de toekomst een dorpsuitbreiding (en aanleg
rondweg?) gaan plaats vinden. Door daar op in te spelen kan er veel gemeentelijk
eekhoornvriendelijk groen worden aangeplant. Om met name verkeersslachtoffers
op de provinciale weg N293 te voorkomen zijn eekhoornbruggen gewenst. Welke
gemeente wilt nou niet als beloning een leuke pluimstaart in hun eigen tuin zien na
zoveel goede natuur inspanningen?
