Het volgende blijft maar in mij rondzeuren en wil ik kwijt door er dit blogje over te schrijven. Tijdens het gesprekje over zijn boek over de Ethica bij gelegenheid van de presentatie Spinoza Kring Limburg, vroeg ik Herman Berger, waarom hij in zijn boek en zijn toespraakje nergens sprak over “God oftewel de Natuur”. Dat was mij opgevallen en ik verwees naar Jan Knol die in zijn hertaling van de Korte Verhandeling juist voortdurend God-Natuur schrijft (om de lezer er steeds aan te herinner). Herman Berger werd toen een beetje boos en stelde dat 'Deus sive Natura' maar éénmaal in de Ethica voorkwam en dat die gelijkstelling in de Spinoza-studie veel te veel overdreven werd. Behalve met te reageren dat het er tweemaal in staat én ook in de TTP te lezen was, ging ik er – door zijn bozigheid – niet meer op door. Ook in het korte verslagje dat ik in dit blog bracht, maakte ik er geen melding van. De vraag is uiteraard niet hoe vaak Spinoza het vermeldt, maar of hij meent wat hij schrijft en of het past in het geheel van zijn werk – of het congruent is met zijn filosofische stelsel. Ik wil het daar hier niet over hebben en verwijs naar de aan het eind van het blog vermelde blogs.
Waar het mij nu om gaat is de vraag waarom iemand daarop wijst? Dat móet iets betekenen. Wat Berger gezegd had was goed gehoord en werd tot minstens tweemaal toe in het gesprek gebracht door een deelnemer aan de bespreking van de Ethica die we deze week met de Spinoza Kring Limburg begonnen zijn.
