Onlangs ontdekte ik een webpagina, waarop het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling SLO in een vertaalproject Neo-Latijn, enige Brieven van Spinoza ter vertaling door scholieren van het gymnasiaal onderwijs aanbiedt. Het wordt aldus ingeleid:
“Nog een blik op de wereld van de ander biedt de 17e eeuwse filosoof Spinoza. Hij schrijft over een tijd waarin het geloof in spoken algemeen aanvaard was. Spinoza moest niets hebben van dit geloof: hij geloofde niet in een andere wereld en zeker niet in een wereld waarin spoken bestaan. Een echt goede kijk op de wereld krijg je volgens Spinoza pas wanneer je voldoende kennis hebt. Een mens moet altijd streven naar kennis. Kennis maakt gelukkig. Met kennis kan je immers onwaarheden aantonen.
De ideeën van Spinoza hadden grote invloed in een tijd waarin de wetenschap een grote rol speelt en waarin ontdekkingen werden gedaan die de blik van de mens op de wereld voor altijd zouden veranderen.”
Aangeboden ter vertaling wordt de correspondentie (brieven LI t/m LIV) met Hugo Boxel: “een vooraanstaand ambtenaar in het stadsbestuur van Gouda. Hij was bovendien een geleerd man: hij studeerde onder andere Grieks, Hebreeuws, filosofie en rechten. Spinoza schreef zijn briefwisseling met hem in 1674. Boxel was toen al ontslagen uit zijn functie.
Uit de brieven blijkt dat Boxel een erg bijgelovig man was: hij geloofde in spoken en wilde weten wat Spinoza's mening over spoken en geesten was. Spinoza moet niets hebben van dit bijgeloof en geeft verschillende argumenten waarmee hij wil aantonen dat spoken onmogelijk kunnen bestaan.
Het komt op ons misschien vreemd over dat mensen in de tijd waarin de wetenschap zo in opkomst was vol overtuiging geloofde in spoken en geesten, maar dit was heel normaal in de 17e eeuw. (Bedenk ook dat heksenvervolgingen juist in de 16e en 17e eeuw regelmatig plaatsvonden!).
Het vak demonologie, waarbij men het bovennatuurlijke bestudeerde, werd in die tijd heel serieus genomen.”
Een inleiding bij de Brieven van Spinoza werd geschreven door Rosanne Bekker; zij is medewerker van het SLO en secretaris van de Verkenningscommissie Klassieke Talen. (Deze commissie verkent in opdracht van het ministerie de kansen en bedreigingen voor de Klassieke Talen in de toekomst en stelt een advies op voor de staatssecretaris.)
