Ik herhaal hier een deel van een blog dat ik twee jaar geleden schreef – toen viel 'Goede Vrijdag" in de Semana Santa op 6 april:
We lezen de brief van Spinoza aan Oldenburg van 7 febr. 1676, een jaar voor zijn dood:
Verder vat ik evenals gij het lijden, de dood en de begrafenis van Christus letterlijk op, zijn opstanding daarentegen symbolisch. Toegegeven, de bijzonderheden waarmee ook deze laatste door de evangelisten wordt verhaald, zijn zodanig, dat wij niet kunnen ontkennen dat zij zelf geloofd hebben dat Christus lichamelijk is opgestaan, dat hij ten hemel is gevaren om te zitten aan Gods rechterhand, en dat ook ongelovigen dit hadden kunnen zien als ze erbij geweest waren op die plaatsen, waar Christus zelf aan zijn discipelen verscheen. Hierin kunnen zij echter, zonder dat dit de leer van het evangelie aantast, gedwaald hebben, zoals ook andere profeten is overkomen, waarvan ik in mijn vorige brief voorbeelden heb gegeven. Maar Paulus, aan wie Christus naderhand eveneens verschenen is, beroemt er zich op dat hij Christus gekend heeft, niet naar het vlees, maar naar de geest.
De eerste zin luidt in het Latijn: "Caeterùm Christi passionem, mortem, & sepulturam tecum literaliter accipio, ejus autem resurrectionem allegoricè."
Merk op hoe Spinoza i.t.t. zijn ernstige bezwaar in het 7e hoofdstuk van de TTP tegen Maimonides allegorisch lezen van de Bijbel, hier geen enkele moeite met allegorisch lezen heeft. De apostelen konden dit wel zo geloofd hebben en de evangelisten het zo opgeschreven, maar wat onmogelijk is (uit de dood opstaan) kan niet letterlijk waar zijn. Dat wat Pasen betreft.
Maar vandaag is Goede Vrijdag en dan gaat het om het lijden, de dood en de begrafenis.
Ja, die kan Spinoza (en ik volg hem) letterlijk nemen.
Ik schreef het bovenstaande twee jaar geleden terwijl ik de Mattheus Passion beluisterde. Die heb ik dit jaar nog niet opgezet (vroeger kon ik nooit zonder). Gisterenavond heb ik niets van The Passion gezien. En nu hoeft dit blog ook niet meer exact om drie uur online! Het oude ingesletene slijt…
En wat men in de loop der geschiedenis van het verhaal maakte kan ook wel eens teveel worden. Zo werd ook Goede Vrijdag een allegorie.
