Als lid van de Pools Nederlandse Kulturele Vereniging, met een K geschreven voor de afkorting, kon je reductie krijgen op reizen naar Polen. Dat biedt het spreken van Esperanto niet ! Ondanks dat Polen het moederland daarvan is. En zo, al was het dan nog 1984 belandde ik achter het IJzeren Gordijn, maar nu in Polen.
De reis op zich heb ik al eerder beschreven, onder andere over het bizarre oponthoud, dat de toenmalige DDR-politie had ingesteld. Wanneer ze mensen in een touringcar zagen lachen, werd de bus voor een uur of zes vergeten en zo bleef ook ik in de grenspost staan wachten op de eerst volgende politieman, die niet had zien lachen. In een volgende dienst dus. Maar misschien is die inmiddels wel iets hoogs in het Duitse Parlement. En klaagt hij nu voor de rechter de dominee aan, die zijn verleden in een herdenkings-tentoonstelling vermeldde. Dus ik vertel hierover niet verder.
Op Witte (Stille) Donderdag kwamen we in Wroslaw aan. Duitsers noemen dit nog steeds bij voorkeur Breslau. Een niet uitroeibare vorm van neo-kolonialisme.
Wat opviel was, dat er lange rijen mensen in het prille voorjaarszonnetje stonden te wachten. Nee, niet bij een slager of bij een supermarkt. Maar voor de kerken. Een eerste overtuigende blik op de ziel van het Poolse volk, dat met al 40 jaar russische bezetting niet hun geloof was vergeten. Dat werd me duidelijk toen ik een kerk door een zijdeur binnen ging. En niet de oude vrouwtje, of nonnetjes, nee. Het hele scala aan leeftijdsgroepen was present om de paasbiecht te gaan spreken.
Dit had ik niet verwacht, maar ja, hoe kon ik anders met de minieme nieuwsvoorziening in Nederland over Oost Europa. En Polen in het bijzonder. Het leek toen wel, of wanneer er over Solidarnosz bericht zou worden, dat alle diplomatieke banden verbroken zouden worden. Terwijl zo’n democratische, nietcommunistisch vakverbond toch ook voor de westelijke zusterorganisaties interessant nieuws had kunnen zijn.
En zo kwamen we op Paaszaterdag dan in Kraków (spreek uit Krakoev, en Krakau in z’n duits) aan. Een toeristisch hotel in een voorstad vlak bij de rijksweg. Veel luxer dan dat van onze eerste overnachting in Wroslaw.
Al kort na aankomst van onze bus kreeg ik er bezoek. Ik had daar een correspondentievriend wonen. En die kwam me uitnodigen voor de volgende dag. Nee, alleen de ochtend zou ik maar buiten de reisgroep hoeven te zijn. Maar…. ik moest wel ‘s morgens om kwart voor zes al in de stad zijn. Bij die-en-die kerk, de taxichauffeur zal het wel weten. Toen enkele medereizigers lieten weten, dat ze ook wel naar de kerk wilden, was de taxi aardig vol, ondanks het uur van de dag.
Ik zag in de kerk, links, een hele toestand opgebouwd, die mij aan een soort kerststal deden denken. Maar in plaats van een stalletje was hier een grot, met een ronde steen ervoor. De vriend vertelde, dat er een Christusfiguur achter lag, in een soort lijkwade gewikkeld. En die zal voordat de plechtigheden aanvangen in een processie, de kerk uit, rond de kerk en weer de kerk in gedragen worden. Maar dan naar het hoofdaltaar. En dan kan de bekende Paasliturgie beginnen. De vrouw van de vriend was al in de kerk gegaan om plaatsen voor ons vrij te houden. Ik bleef mee buiten,, om het onbekende spektakel te kunnen volgen. Ondanks de vroege lentekoude, op dit uur nog te goed merkbaar.
En zo werd het een enorme belevenis, die men buiten Polen niet kent.
Maar het meest merkwaardig was het effect van deze feestviering. Want Poolse steden hebben erg veel kerken, die soms op gezichtsafstand van elkaar gesitueerd zijn. Het gevaar, dat de rondtrekkende processies elkaar onderweg tegen komen was niet denkbeeldig. Maar gelukkig zijn er geen ongelukken gebeurd. Dank zij een jarenlange traditie.
Omdat mijn ervaringen met Polen en de Polen stamden van 1976 was ik genoegzaam bekend met het nut voor hen met Westerlingen. Etenswaren, kleding, wasmiddelen en cosmetica waren gewilde artikelen, die graag in Polen werden ontvangen. Ik was dus niet direct ingesteld om enige rijkdom aan wat dan ook te verwachten.