Intussen heb ik The
Young Spinoza uit en kan ik mijn bespreking van het boek afronden. Voor ik
dat doe en het in mijn boekenkast opberg, wil ik in dit blog eerst nog een
aantal hoofdstukken tezamen bespreken die over (vooral) de Korte Verhandeling gaan.
Daniel Garber bespreekt in “Spinoza’s Cartesian Dualism in
the Korte Verhandeling” dat Spinoza in de KV nog enig dualisme laat zien tussen
lichaam en geest. Daarin zou hij minder beïnvloed zijn door Descartes zelf,
maar meer door het contemporaine cartesianisme (zoals Regius). De idee is dat
niet de beweging op zich, maar de richting ervan beïnvloed kan worden. Garber benadrukt dat we er alert op moeten zijn of
Spinoza door Descartes zelf of door cartesianen beïnvloed kan zijn. Opmerkelijk
vind ik dat Garber niet de notie van de vis
directionis erbij haalt die Spinoza in de PPC a.h.w. uitvindt.
Colin Marshall wijst er in “Reason in the Short Treatise” op
dat de rede in de KV nog niet de volle klare en onderscheiden kennis is, maar
er –als met een ladder naar op weg brengt (KV II/4,8 en II/26,6). De rede laat
ons een zaak zien zoals hij buiten het intellect is {KV II/4 met noot bij §1),
wellicht ook dat Spinoza het daar dan als ‘waar geloof’ typeert. In de Ethica,
daar wijst Marshall ons op, is die verwijzing naar het externe verdwenen. In de
KV is de rol van de rede in het controleren van de passies beperkt tot alleen
die welke voortkomen uit opinies vanuit horen zeggen, niet die uit de ervaring
(KV II/26,2). De rede is in de KV scherper gescheiden van de intuïtieve hoogste
kennis (klare kennis) dan in de Ethica. De auteur is van mening dat hét kenmerk
van de rede in de Ethica, het feit dat de dingen in het deel en in het geheel zijn
(de notiones communes), gekozen is om de relatie van de rede met de dingen
buiten ons ook in diezelfde (ideeën van) dingen in ons te herkennen. [De auteur
maakt nogal werk van de hypothese die
hij in Spinoza leest van de “psychische kracht van het metafysisch meest nabije”
die ik hier enkel voor mezelf noem om er later misschien nog eens aandacht aan
te geven]. Marshall
zette zijn PDF online [cf. blog over hem]