Spinoza’s misschien wel mooiste tekst

0
444


Wat mooi of mooist is, is uiteraard subjectief. Maar dat is
met anderen te delen, die het er eventueel mee eens kunnen zijn. Waar Spinoza
kritisch schrijft, staat wat mij betreft de Appendix van het eerste deel van de
Ethica als fraaiste tekst bovenaan, gevolgd door de Voorrede van
de TTP. Maar waar Spinoza in positieve bewoordingen schetst waar hij voor staat
en ervan uitgaat dat dit ook voor anderen geldt, komt wat mij betreft hetgeen
hij in het 4
e hoofdstuk van de TTP schrijft over wat hij noemt de ‘goddelijke
wet’ het meest in aanmerking. De passage die ik op het oog heb, loopt van het eind van §3 tot bijna het
eind van §5 van dat hoofdstuk – m
en kan het in de vertaling van Akkerman nalezen.
Op fraaie wijze verwoordt Spinoza waar zijn filosofie voor staat, waarbij hij hetgeen hij daarover zegt in zowel de TIE als de Ethica samenvat.

Ik geef hieronder die tekst in de TTP-vertaling uit 1693 die de titel meekreeg: De rechtzinnige theologant of Godgeleerde
staatkundige verhandelinge
uit het Latijn vertaalt. Gisteren heb ik voor het
eerst eens deze vertaling en de variant die in 1694 verscheen met de titel Een rechtsinnige theologant, of Godgeleerde
staatkunde
bekeken. Ze zijn beiden in te zien via de
website
van de KB
, de eerste [1693-uitgave] tevens via books.google en de
tweede [1694-uitgave] eveneens via
books.google [en van de 1693-uitgave het exemplaar van de Bayerische Staatsbibliothek via books.google en de 1694-uitgave het exemplaar van The
British Library via
books.google – terwijl de website van ’t Spinoza Web
een PDF van deze uitgave van de Universiteit van Halle geeft].

 


Ik las in beide vertalingen de tekst die ik als ’t mooiste beschouw
en die ik hieronder in ‘t 17
de eeuwse Nederlands geef. Daarbij werd
mij duidelijk dat het eigenlijk om één vertaling in twee versies gaat. Een rechtsinnige theologant gaat
duidelijk uit van De rechtzinnige
theologant,
waarbij nog enig eindredactioneel werk werd gedaan. De rechtzinnige theologant Is opgezet op
dezelfde manier als De Nagelate schriften,
waarbij met verwijstekens naar de kantlijn het Latijn van kernbegrippen werd
gegeven; dit is in Een rechtsinnige
theologant
weggelaten. Verder is duidelijk dat Een rechtsinnige theologant geen geheel apart opgezette vertaling
is. Op de titelpagina wordt dat erkend met de zinsnede “Om sijn
Voortreffelijkheid nu weer herdrukt.” Aangenomen wordt dat J. H. Glasemaker de
vertaler is.

[Cf. blog van 21-11-2011: Jan Hendriksz. Glazemaker (1619/1620 – 1682) vertaler van de TTP als: De rechtzinnige Theologant, of godgeleerde staatkundige Verhandelinge]