Spinoza’s ban weer ‘in het nieuws’

0
357

Dagblad Trouw heeft weer een groot opgemaakt artikel over Spinoza. Met – alsof het groot nieuws is – op de voorpagina: Eerherstel voor Spinoza? Geen Sprake van. In het katern 'de Verdieping': Opperrabijn: Spinoza's ban blijft bestaan. Zie ook hier op Trouws website en hier op de website van journaliste Lolanda Breur.

Installatie van  Binyomin Jacobs (met grijze baard)  als opperrabbijn van het Interprovinciaal Opperrabbinaat, Arnhem,  22 februari 2009Een duidelijke aanleiding is er niet – de krant bedacht het onderwerp. Of zou Odette Vlessing haar 'historisch onderzoek' weer eens onder de aandacht hebben willen brengen? 

Voor wie zou die ban – als dat al zou kunnen – moeten worden opgeheven? Voor Spinoza had het geen belang – hij had zich al vrij gemaakt van het joods-kerkelijke gedachtegoed en liet zich aan de ban niets gelegen liggen. Je kunt zelfs denken, zoals een Amerikaanse rabbijn, menend dat hij er nog vrijer door werd, zei: "de ban is het beste dat Spinoza kon overkomen". (Alan Nadler)
Spinozisten interesseert het ook niet echt; hooguit is het een bron voor nader onderzoek en speculatie. De enigen voor wie het betekenis zou kúnnen hebben zijn gelovige en orthodoxie-trouwe joden. Dan kunnen ook zij op school wat les krijgen in Spinoza's filosofie en er baat bij hebben, zoals zovele seculiere joden al studie maakten van Spinoza.

Maar dat zal niet gebeuren, daar de orthodoxen niet van gedachten zijn veranderd. Zoals opperrabbijn Jacobs het zegt: „Hij heeft zijn denkbeelden toch nooit bijgesteld?” Wel, hijzelf duidelijk ook niet.