Hans Carl von Carlowitz (1645 – 1714), stammend uit een adellijke Saksische familie die al meerdere generaties in de bosbouw in het Ertsgebergte zat, deed z’n grandtour van 1665 – 1669, waarbij hij getuige was van de grote brand in Londen en ook Leiden aandeed. In zijn Sylvicultura oeconomica, oder haußwirthliche Nachricht und Naturmäßige Anweisung zur wilden Baum-Zucht (1713) formuleerde hij de gedachte om respectvol en ‘pfleglich’ met de natuur en zijn grondstoffen om te gaan en bekritiseerde hij de op korte termijn-winst gerichte roofbouw der wouden. Hoewel het woord ‘nachhaltend’ (duurzaam) slechts eenmaal voorkomt in dat boek, geldt hij als de munter van dat begrip. [Wiki zie ook het blog van 2 sept 2010: Bij Spinoza zou al 'duurzaamheid' te bespeuren zijn]
In Zeit-online vandaag een interview met Kulturhistoriker Ulrich Grober, “Ein Wort geht um die Welt,” over "Nachhaltigkeit", "sustainable development" (duurzaamheid), waarbij deze teruggrijpt op Carlowitz. Hij wijst erop dat in diens boek passages voorkomen als "Gott und die Natur" in de zin van "die Natur oder vielmehr Gott, der Allmächtige", en zegt dan: „In der Tat. "Deus sive natura" – das ist Spinozas Formel, damit setzt er Gott und die Natur ineins. Auf seiner Grand Tour war der junge Carlowitz ja auch in Leiden, damals lebte der Niederländer noch. Und einer der engsten Vertrauten Spinozas, der sächsische Philosoph und Erfinder Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, gehörte zum Umkreis des Oberbergamtes. Spinozas Gedankengut war um 1700 allerdings noch eine brisante Sache. Denn Spinoza galt als Atheist.“
