… opgewektheid (vertaalt Krop) – vrolijkheid (aldus Vermeulen).
Het is een nogal apart affect. Aan de ene kant noemt Spinoza
het in 3/11s naast aangename prikkeling (titilatio – 'kitteling' vertaalt de NS)
een blijdschap die zowel op het lichaam als de geest betrekking heeft, maar in
de Definities van de affecten aan het eind van Deel III, schrijft hij in de
uitleg bij de Aff.Def. 2 (blijdschap) en 3 (droefheid) dat hij de titilatio,
hilaritas, melancholia et dolor niet verder behandelt, daar ze vooral op het
lichaam betrekking hebben en louter soorten blijdschap of droefheid vormen. En
in Deel IV, waarin hij allerlei affecten nader beoordeelt, lezen we in stelling
42 dat we opgewektheid niet in bovenmatige vorm (hilaritas excessum) kunnen hebben, daar zij steeds een goed is. In
het bewijs lezen we dat dat komt daar het in geval van hilaritas gaat om
blijdschap die gelijke aandoening van alle delen van het lichaam betreft, zodat
het vermogen van het lichaam om te handelen daardoor vergroot of ondersteund
wordt. In de volgende stelling lezen we dat dit in tegenstelling staat tot
titilatio (aangename prikkeling) die een kwaad is, daar die slechts op een of
meer delen betrekking heeft en daarom kan maken dat het lichaam niet in staat
is op veel andere manieren aangedaan te worden.
Enfin, er is alle aanleiding om eens een diepgaand onderzoek
te doen naar wat Spinoza hiermee zoal bedoelt. En zie, zo’n nadere studie is
opgepakt door
