Eind mei, begin juni verscheen Hans Küng’s Het jodendom. Wezen, geschiedenis en toekomst. Daarmee is de Nederlandse vertaling van de trilogie van deze grote theoloog compleet. Eerder verschenen Het christendom en De islam.
Das Judentum. Die religiöse Situation der Zeit verscheen in 1991. Twintig jaar later dan kwam de vertaling van dit werk dat echt als een handboek is opgezet, met allerlei handige schema’s en overzichten. Het is een werkelijk indrukwekkende prestatie.
Küng maakt erg vaak gebruik van de term ‘paradigma’ om aan te geven of een bepaalde verandering een ingrijpende omslag, een nieuwe manier van aankijken tegen … betekende. Zo vindt hij de kabbala, waarvan hij een kort overzicht schetst, geen paradigma en iets dat uiteindelijk wegebde.
Hij geeft ook een relevante schets van Spinoza (§ 'De zaak Spinoza en modern godsverstaan'). Hij typeert hem als: “een van de diepste en meest consequente denkers van een modern levens-, natuur-, wereld- en godsgevoel, die tegelijkertijd waarschijnlijk de meest beschimpte [meistbeschimpfter] filosoof van de vroege nieuwe tijd was.” (p. 233)
Hij vermeldt dat Spinoza’s ‘ethisch traktaat’ door menigeen als “begrippenpoëzie” wordt gezien. Vervolgens geeft hij een schets van het “godsbegrip van het moderne paradigma” dat – via de joodse filosoof Baruch de Spinoza – in de loop der tijd in hoge mate ingang heeft gevonden. En nadat hij daarvan een samenvatting heeft gegeven, zegt hij dat daarover nog veel is te zeggen, maar: “Dit wil ik echter nu al kwijt: achter Spinoza kunnen we niet terug.”(p. 238) Dan citeer ik hier zijn puntsgewijze typering van dat “godsbegrip van het moderne paradigma” (p. 237):
