We zouden kunnen bezien of met Spinoza iets te zeggen is over de regering van VVD en CDA met gedoogsteun van PVV die deze partijen in elkaar pogen te steken en waarover behoorlijk wat te doen is. Maar het gaat hier over het laatste nummer van het tijdschrift Filosofie.
Wat zou na het artikel van dr. Evert van der Zweerde, “Politieke filosofie of filosofie van de polikiek” in nummer 20/4 van Filosofie, een artikel over de politieke filosofie van Spinoza goed hebben gestaan. Vanuit de Tractatus Theologico-Politicus en de onvoltooide Tractatus Politicus van Spinoza zou volmaakt te illustreren zijn hoe hetgeen Van der Zweerde schrijft over de feitelijke functie van politieke filosofie klopt wat Spinoza betreft. Samengevat stelt van der Zweerde dat politiek en filosofie intrinsiek met elkaar verbonden zijn. Politieke filosofie is altijd ook praktisch-normatief. Theorievorming is niet alleen analyse van (niet alleen ´zuivere theorie´), maar ook theoretische praxis: theorie voor de vrije en rechtvaardige samenleving. Kortom politieke filosofie is zelf politiek en daarmee potentieel subversief. De schrijver verwijst naar Plato, Hegel, Spinoza en Arendt, maar van de laatste twee valt alleen de naam.
Nogmaals, wat zou een artikel over de politieke filosofie van Spinoza in den breedte hier een goede illustratie bij vormen. Zo’n artikel is er niet. Maar het artikel van dr. Wim Klever behandelt een uiterst belangrijk aspect uit die praktische politieke filosofie: “Het koppelingsbeginsel. Politiek realisme van de Hollandse Verlichting.” Volgens hem zag Spinoza dat, in het voetspoor van anderen, als hét centrale mechanisme, dé hefboom van de praktische politiek (de ars).
