De Amsterdamse Illustere School organiseert bijeenkomsten op het gebied van geesteswetenschappen voor een breed publiek. Het lijkt zoiets als studia generale (maar i.t.t. tot die zijn de colleges niet gratuis). Op 5 september is Dr. Victor Kal er een serie colleges begonnen – de volgende zijn op 17 oktober, 31 oktober, 12 december – over
Spinoza's denken over vrijheid achtereenvolgens in het Theologisch-politiek tractaat en in de Ethica.
"Aan de ene kant voert de moderne wereld zijn oorlogen in naam van de vrijheid, aan de andere kant kan de moderne wetenschap met die vrijheid niets aanvangen. Beide partijen verwijzen daarbij wel naar Spinoza, de protagonist van een vrije samenleving èn de verdediger van een onbarmhartig determinisme. We volgen Spinoza’s denken over vrijheid achtereenvolgens in het Theologisch-politiek tractaat en in de Ethica. Daarbij letten we speciaal op de volgende kwesties:
• De samenleving moet bijeengehouden worden door een religie-voor-het-volk (Spinoza). In welke zin kan de vrijheid van denken daardoor bevorderd worden?
• De burger verdient altijd het wantrouwen van de overheid (Spinoza). Met welke middelen kan deze overheid de vrijheid respecteren en toch de burger bedwingen?
• Vrijheid is geen keuze-vrijheid (Spinoza). Maar wat is vrijheid dan wel?
• De theologie moet verworpen worden (Spinoza). Langs welke weg verkrijgt de vrije mens dan de oriëntatie waarzonder hij tot willekeur vervalt?
• De Natuur is de norm (Spinoza). Zijn het individualisme en de oorspronkelijkheid die sommigen met ‘vrijheid’ associëren in dit verband nog denkbaar?
Studiemateriaal
Spinoza, Theologisch-politiek tractaat (vertaling Akkerman)
Spinoza, Ethica (vertaling Van Suchtelen)
Steven Nadler, A Book Forged in Hell (Princeton UP 2011)
Herman Berger, De Ethica van Spinoza (Garant 2011)
