Graag wijs ik op een 4e notitie die Rikus Koops op zijn website
heeft geplaatst, te vinden in de rubriek "Publicaties" onder "Spinoza notities": “Notitie 4: Hoe zag
de Ethica er uit in 1665? versie 1.0.”
Hij toont er eens temeer mee aan dat hij zich met recht ‘Spinozakundige’
noemt.
Hij geeft in die notitie een analyse van de inhoud die de Ethica in 1665 (door hem proto-Ethica genoemd) gehad moet hebben in
vergelijking met de Korte Verhandeling
uit omstreeks 1660/61 en de uiteindelijke Ethica
uit 1677.
Zijn stelling, die hij uitvoerig beargumenteert, is dat Spinoza
in 1665 reeds een afgeronde versie van de Ethica
had – een voorloper van de uiteindelijke tekst zoals we die kennen.
Los van de vraag of alle zienswijzen kloppen en hoeveel
speculatie erin geïnvesteerd is, is het grote nut van het resultaat van zijn
studie die hij ons aanbiedt, dat we beter zicht erop krijgen dat de Ethica een ontwikkelingsgeschiedenis had
– dat er een zeker ontstaanspatroon van de Ethica
te ontdekken is. Koops notitie laat duidelijk zien dat er voor geometrisering een
verdergaande systematisering nodig was dan loutere (her)ordening, maar dat die een zoeken
van diepgaandere samenhang en veroorzaking vergde, waaruit afleidingen, zoals
de Ethica die aanreikt, konden
volgen.
Bijvoorbeeld vanwege de gewijzigde opvatting over de rol van de rede voor het
bereiken van ons geluk: de Ethica
laat zien dat we pas door vanuit de rede ontwikkelde emoties tegenover een
slechte emotie te zetten, de invloed van deze laatste kunnen terugdringen. In de
KV had hij deze opvatting nog niet en dat vergde aardig wat aanpassing.
Ik beveel deze notie van harte in ieders belangstelling aan.
[Zie het blog van 7 dec. 2012 over eerdere notities van Koops hand.]