Het eerste dat opvalt is hoe dikwijls wordt beweerd dat deze Fransman in 1869 geboren zou zijn. De levensdata die ik in de kop van dit blog geef, vond
ik in Henri Krops Spinoza-receptie-boek in het zeer informatieve hoofdstuk IX over "Spinozisme buiten Nederland (1900-1940)", op p. 488. En toen ik eens naar deze Worms
op zoek ging, daar Krop hem, zijn data en zijn boek alleen maar noemde, maar verder niet behandelde,
kwam ik op diverse plekken (de meeste eigenlijk) 1869 als zijn geboortejaar tegen.
Zo bijvoorbeeld als eerste:
René Worms (1869-1926) était un sociologue français,
fondateur de la Société de Sociologie de Paris, de la Société Internationale de
Sociologie et de la Revue Internationale de Sociologie. Il exerça également les
fonctions de Conseiller d'État. [Cf. fr.wikipedia – en.wikipedia ook uiteraard].
Maar ook hier
en hier
en hier zelfs 9x
1869!
Hij had behoorlijk wat in z'n mars en werd 3x doctor: in Rechten (1891), Letteren (1896) en Politieke en economische wetenschappen (eveneens 1896).
Zoals uit bovenstaande korte omschrijving al blijkt, heeft
hij vooral bijgedragen aan de institutionalisering van de sociologie. Overigens is hij in de geschiedschrijving van de Franse sociologie nagenoeg geheel vergeten; ± alle credits inzake de geboorte van de sociologie gaan naar Émile Durkheim en nog wat naar Gabriel Tarde. Sebastien Mosbah-Natanson schreef daar een interessant artikel over: Worms zou een verouderde n.l. organische theorie hebben aangehangen, op de verkeerde onderbrenging hebben ingezet (bij Rechten i.p.v. bij Letteren), teveel op internationalisering hebben gefocussed en de Franse scene hebben verwaarloosd, maar toch zou zijn definitie van sociologie beter bij de huidige tijd passen dan die van Durkheim [cf.]. Misschien heeft die nalatigheid m.b.t. zijn geboortejaar ook wel met deze verwaarlozing
van zijn betekenis voor de wetenschap te maken.
Er is blijkbaar zelfs nooit een monografie over de man geschreven.
Enfin, René Worms schreef dus op jonge leeftijd ook een boek over Spinoza.
editie was. Volgens de Duitse Spinoza-bibliografie was het namelijk al in 1882
verschenen [Paris: Hachette [e.a.]. [Cf.] Dan zou hij – indien geboren in 1869 – 13 jaar geweest
zijn! 21 jaar – indien geboren in 1861 – is nóg behoorlijk jong. Er is één
bron, de Library of Congress [cf.],
die in diezelfde wikipedia te vinden is trouwens, die zelfs heel precieze
levensdata geeft: b. Rennes, 8 Dec., 1861; d. Paris, 12 Feb., 1926. Ik had
eerst gedacht dat ik Henri een foutje moest melden, maar vele anderen zitten blijkbaar
fout: zelfs bibliotheken geven fouten gewoon door. Ook archive.org
die zijn doctoraatsthese geeft, Organisme
et société (1895), heeft z’n geboortedatum gewoon fout.