Prof Winfried Schröder kwamen we op dit blog tegen i.v.m. met zijn heruitgave van werk van Johann Georg Wachter. Hij is in Spinozakringen verder vooral bekend om zijn:
Spinoza in der deutschen Frühaufklärung (1987) en vooral om zijn grote atheïsmestudie:
Ursprünge des Atheismus. Untersuchungen zur Metaphysik- und Religionskritik des 17. und 18. Jahrhunderts. (1998, heruitgave 2012).
Van hem heeft Karel D'hyvetters het volgende artikel vertaald en vandaag op zijn website geplaatst:
Winfried Schröder, Deus sive natura: Spinoza’s zogenaamd pantheïsme. [Hier en in PDF]
Het is de vertaling van:
Winfried Schröder, "Deus sive natura. Über Spinozas so genannten Pantheismus." In: Deutsche Zeitschrift für Philosophie, Vol. 57, No. 3 [juli 2009], pp. 471-480.
Veel van het artikel is herkenbaar zoals de vraag "was Spinoza pantheïst" op dit blog wordt ontkend. Het is dan ook een interessant artikel. Opmerkelijk vind ik wel dat het artikel geen directe vergelijkende analyse biedt van enerzijds Spinoza's Gods- en werkelijkheidsfilosofie met anderzijds dat wat met pantheïsme werd en wordt bedoeld. Overigens is het een zeer interessant artikel, dat – behalve een beoordeling van en antwoord te geven op de vraag of Spinoza's filosofie met "pantheïsme" goed getypeerd is – tevens de werkelijke betekenis en het werkelijk houdbare van Spinoza's leer voor onze tijd wil onderzoeken.
Opvallend vind ik dat de afwijzing van Leibniz van de typering als pantheïstisch en die van Schopenhauer als equivalent naast elkaar worden gegeven, terwijl ze hemelsbreed verschillen (ik verwijs daarvoor naar het artikel).
Een enkele maal klinkt er iets normatiefs door ("Onze onmiddellijke subjectieve houding tegenover het negatieve zoals verontwaardiging, beklag, verwijt, moeten we opgeven ten gunste van deze objectieve instelling"), maar dat kan mogelijk ook meer de vertaling betreffen.
Al met al weer een nuttige bijdrage van Karel aan de bestudeerders van Spinoza in Vlaanderen en Nederland.
___________
Dat Spinoza veel met pantheïsme in verband is gebracht is ook af te zien aan het lemma Pantheism in de Stanford Encyclopedia of Philosophy, waarin 24x Spinoza's naam voorkomt.
