In zijn boek De spinozisten heeft Siebe Thissen een uitvoerige paragraaf over hem en de vrijmetselaars-loge die hij oprichtte, “Post Nubila Lux”, waarvan hij een soort wijsgerige school maakte. Zo’n paragraaf suggereert dat Polak een plaats verdient in de galerij der Spinozisten. Maar over zijn Spinozisme lezen we geen woord. Polak was zeer geïnteresseerd in spiritisme en in het voortbestaan van zielen of geesten. In zijn studie Die Unsterblichkeitsfrage hield hij zich daarmee zeer bezig. Hij zal in zijn wijsgerige zelfstudie Spinoza wel zijn tegengekomen, maar was hij bijzonder geïnspireerd door of een volgeling van de filosofie van Spinoza? We komen er niets over te weten. Ook uit Siebe Thissens hoofdstuk "Images of Light and Shadow. Spinozism Bursts Forth into Dutch Cultural Life (1854-1872)" in: Wiep van Bunge en Wim Klever (Eds.), Disguised and overt Spinozism around 1700. [Brill, 1996, p. 117 – 134] worden we wat dit betreft niet wijzer.
In het boek van Marty Bax, Het web der schepping, lijken we daarover wat meer informatie te krijgen. Daarover zo dadelijk. Eerst kort over wie Mozes Salomon Polak was.
Thissen noemt hem Markus, maar het wordt mij niet duidelijk of hij die naam bij zijn geboorte kreeg of later aannam. Hij wordt toch het meest als Mozes aangeduid. Mozes Salomon Polak werd op 19 oktober 1801 in Amsterdam geboren in een eenvoudig Askenazisch-joods gezin in de Amsterdamse ‘Vlooienbuurt’, de buurt waar ook Spinoza ter wereld kwam. Hij volgde onderwijs aan de Stadsarmenschool, waar hij uitblonk. Op zijn negentiende stond hij aan het hoofd van een Israëlitisch schooltje. Hij deed ijverig aan zelfstudie in de klassieken en het humanistische gedachtegoed. Je leest, o.a. bij Thissen, dat hij gepromoveerd was in de letteren, maar dat schijnt niet waar te zijn. Volgens Bax vroeg hij op basis van zijn expertise in de klassieke talen tevergeefs een doctorstitel aan bij de Staatsraad Gouverneur. Hij presenteerde zich wel als doctor in de humaniora. Hij was eerst hoofdredacteur van het Handels- en Effectenblad en later van het Algemeen Nederlandsch Nieuws- en Advertentieblad.
Hij zou ook kennis hebben gemaakt met de filosofie van Spinoza, was erg op zoek naar esoterie en werd lid van de vrijmetselaarsorde ‘het Grootoosten’. Daar wond hij zich erg op over het feit dat velen de nadruk legden op de uiterlijke zaken, symbolen en rituelen en zich niet of nauwelijks bezighielden met de inhoud van de traditionele esoterische leer. Hij werd het enfant terrible van de vrijmetselarij en richtte in 1850 een eigen loge op Post Nubila Lux (‘na de wolken licht’), die hij vooral als een wijsgerige school bedoelde. De vrijdenkersvereniging De Dageraad kwam uit haar midden voort.
