Miriam van Reijen’s Spinoza-boek herlezen

0
427

Van de week wilde ik i.v.m. het lezen van een ander boek, waarop ik binnenkort terugkom, iets meer lezen over wat Freud met Spinoza had. Ik herinnerde mij dat Van Reijen daar een uitvoerige paragraaf over had in haar “Spinoza. De geest is gewillig, maar het vlees is sterk.”

Ik vond het nu een heel sterke informatieve paragraaf en meende mij te herinneren dat ik in mijn recensie die ik 7 april 2008 van haar boek schreef, het nogal een afleidende omweg vond die niet echt bijdroeg aan het inleiden tot Spinoza (ik moet de recensie er zodadelijk nog eens op nalezen). Enfin, nu kwam die paragraaf mij goed uit en ik vroeg mij af hoe ik nu, twee jaar Spinoza-studie verder, over haar boek zou oordelen. Daar nieuwsgierig naar geworden, besloot ik het boek waar ik mee bezig was even te laten liggen, en herlas ik voorbije dagen nog eens Van Reijen’s boek van begin tot eind.

Toen ik het de eerste keer las, kende ik haar nog niet en inmiddels heb ik haar diverse malen meegemaakt tijdens zomer- en voorjaarscursussen over Spinoza. Zou haar manier van spreken en optreden meeklinken bij het opnieuw lezen? Zo vroeg ik mij af. Zoals Gerard Reve meeklinkt als je hem leest. Ik herinner mij nog goed dat ik bij de eerste zomercursus die ik meemaakte in 2008 en die door haar werd geleid, mij afvroeg hoe ze mijn best kritische recensie gevonden zou hebben. We kwamen erover te spreken en tot mijn verrassing en vreugde was ze zelfs heel blij met en positief over die recensie. Met de door mij beschreven kritische dingen had ze geen moeite, maar ze was heel blij met bepaalde dingen die ik geschreven had en die voor haar nogal persoonlijk lagen (ik weet dus niet wat precies). Ze had in ieder geval al meerdere mensen op mijn bespreking gewezen.