Aanleiding voor dit blog over de joodse strafrechtsfilosoof, hoogleraar in Groningen en indertijd bekende militante vrijdenker en atheïst, vormen enige opmerkingen op het vrijdenkersforum dat ik onlangs ontdekte (zie dit blog) met daarop een pagina van David Bakker, getiteld “Leo Polak over Spinoza: onbegrijpelijk”. Het maakte mij extra nieuwsgierig naar de besproken tekst van Leo Polak, over wie bij mij al lang een vaag plan sluimerde om ooit eens een blog over hem te maken. Die tekst betrof de lezing in december 1932 ter herdenking door de “Afdeeling-Nederland der Kant-Gesellschaft” van het feit dat Spinoza driehonderd jaar geleden geboren was. David Bakker was zo vriendelijk mij daarvan een pdf toe te sturen. Ik kom daar in het volgende blog op.
Leo Polak was van 1928 tot aan zijn dood hoogleraar in de geschiedenis van de wijsbegeerte, de logica en de metafysica aan de universiteit van Groningen. Zijn proefschrift ging over De zin van de vergelding (1921). Hij was beoogd opvolger van de psycholoog en filosoof Gerard Heymans, van wie hij een volgeling was – een opvolging die door verzet van de theologische faculteit die het militant atheïstische van Polak vreesde, enige voeten in de aarde had. Polak was al op 14-jarige leeftijd ongelovig geworden. Daar hij weigerde zijn op aanwijzingen van de bezetter gegeven ontslag als hoogleraar te accepteren, werd hij door de Sicherheitspolizei gearresteerd en eind 1941 in concentratiekamp Sachsenhausen vermoord. In zijn werk heeft hij veel bijgedragen aan de kentheorie, de rechtsfilosofie, de problematiek van oorlog en vrede en de ethiek.
[Zie In Memoriam Prof.Mr.Dr. Leo Polak, in: "De Vonk", Orgaan van de Internationaal-Socialistische Beweging. Tweede Jaargang No. 3., 20 januari 1942 – gestencild – PDF van KrantenArchief KB]