Kwam Spinoza al met typering van leven als ‘ziekte tot de dood’?

0
376

In de bijeenkomst die de Spinoza Kring Limburg afgelopen maandag had, waarbij we de eerste helft van het 5e deel van de Ethica bespraken, kwam een van de deelnemers met een passage uit het boek van De Dijn, Spinoza, de doornen en de roos (op p. 105)

“In zo’n leven [n.l. de gewone levenswijze van de mens] is geen duurzaam heil of geluk mogelijk; het is een ‘ziekte tot de dood’ (aeger lethali morbo laborans).” Daarbij werd verwezen naar de TIE (paginanummer bij Gebhardt).

Bij ‘ziekte tot de dood’ dacht de vraagsteller meteen aan Kierkegaard, van wie in 1849 onder het pseudoniem Anti-Climacus, een cruciaal werk met de raadselachtige titel De ziekte tot de dood verscheen, en zijn vraag was: komt die typering al bij Spinoza voor? Een ander denkt meteen aan Heidegger’s typering van het “Sein zum Tode.”

Als je, om die vraag te beantwoorden, kijkt naar hoe het in de TIE bij Spinoza staat in § 7: