Klaas Schilder (1890 – 1952) over Spinoza

0
397

 prof. dr. K. (Klaas) SchilderDe Nederlandse theoloog en hoogleraar in de Gereformeerde Kerken in Nederland is vooral bekend geworden door zijn afzetting als hoogleraar in 1944 hetgeen leidde tot het ontstaan van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Tot aan zijn overlijden was hij van deze afgescheidenen de leidende theoloog. Hij werd predikant in 1914 op verschillende plaatsen. Het laatst In Rotterdam waar hij, hoewel hij bekend stond om zijn lange diensten van minstens twee uur, volle kerken had.

Na zijn promotie in 1933 summa cum laude bij de universiteit van Erlangen in Duitsland, werd hij aangesteld als hoogleraar theologie aan de Theologische Hogeschool in Kampen, waar een leidende figuur werd in de 'Reformatorische Beweging' die een terugkeer van de theologie tot de Schrift voorstond. Hij was een scherp polemicus. De Gereformeerde Synode trad tegen hem op, waarbij hij zich doordat hij ondergedoken zat niet goed kon verweren. Hij werd afgezet als hoogleraar en predikant Het leidde tot een breuk. De vrijgemaakte Gereformeerde Kerken onderhielden na Vrijmaking en bevrijding een eigen Theologische HogeschooI te Kampen, waar Schilder zijn oude leeropdracht herkreeg.

In "De Openbaring van Johannes en de Sociale kwestie", in de Nieuwe Vlaardingsche Courant 40 (1917) No. 4090 (5 mei 1917), haalde hij de volgende tekst van Spinoza aan:

„Terret vulgus, nisi timeat”, heeft Spinoza geschreven. Het „vulgus”, zoo vertaalt, ietwat kwaadwillig, iemand dat woord, „het vulgus maakt bang als het zelf niet angstig is”. „En tot het vulgus” zoo voegt hij eraan toe, „behooren meestal ook de heerschers, de magnaten”.

Bij de DBNL, waar men gelukkig een heel brede opvatting heeft over Nederlandse literatuur, zijn veel van* al zijn werken gedigitaliseerd. Daarbij heeft men zelfs elke snipper opgedoken.

titelpaginaZo onder andere K. Schilder, Philosophie logica. Fa Brever, Kampen, 1951. Het werkje bestaat uit een interne uitgave van een gestencild verslag van de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken in Nederland te Kampen. Uit alles blijkt dat het een waarschijnlijk door een student opgenomen dictaat is. Op de omslag staat dan ook: “verslag en uitgave geheel buiten verantwoordelijkheid van Prof. Schilder”. Het betreft een soort van inleiding in de logica waarin in zo’n acht passages Spinoza voorkomt (en kritiek op zijn logica krijgt). In de ogen van Schilder heeft Spinoza het bepaald niet goed gedaan.