Of Vondel en Spinoza elkaar ontmoet hebben? Vondel schreef in 1657 een lofdicht, Tooneelkrans Voor den Edelen Jongkheere, Nikolaes van Vlooswyk, Toen hy de rol van Filedonius of Lusthart, by Doct. Franciscus van den Enden, op 's Wijzemans spreuk, door zijne Latijnisten ten tooneele gevoert, zoo loflijk en stichtig uitbeelde. * [Hier bij DBNL ook hier bij DBNL in ander formaat]
De jongeman van Vlooswyk had eerst in 1656 ten huize van zijn vader en op 13 en 27 januari 1657 in de Schouwburg de titelrol in het Latijnse toneelstuk Philedonius van Franciscus van den Enden gespeeld. Van den Enden liet de leerlingen van zijn Latijnse school Latijnse toneelstukken, o.a. van Terentius, opvoeren. De 59-jarige Vondel heeft toen misschien ook Spinoza, die toen 24 was en kostganger bij Van den Enden, op het toneel gezien. [Van hier]
Maar of Vondel in de bestrijding van ongodisme in zijn Bespiegelingen van Godt en Godtsdienst. Tegen d'ongodisten, verlochenaers der Godtheit of Goddelijcke Voorzienigheit (1662) vooral Spinoza in het vizier had? Daarover is flink gespeculeerd – maar daadwerkelijke en evidente aanwijzingen zijn er niet.
En erg waarschijnlijk is het ook niet.
Toch had prof. B.H. Molkenboer O.P. in zijn inleiding op Vondels Bespiegelingen van Godt en Godtsdienst, opgenomen in het 9e deel van De werken van Vondel (1936) beweerd:
"Dat Vondel de allereerste (en niet de minste!) bestrijder van het nauwelijks geboren Spinozisme was, vindt men in de omvangrijke literatuur over den joodschen wijsgeer nergens aangeteekend."
[Vet van SV. Aan het eind een boxje om dit boek bij DBNL te raadplegen]
