Voormalige Spaanse Marraan polemiseerde met de remonstrantse theoloog Philippus van Limborch over de christelijke leer en met Johannes Bredenburg over het spinozisme in: Certamen philosophicorum propugnata veritatis divinae ac naturalis adversus Joh. Bredenburg (1684) [Filosofische strijd voor de goddelijke en natuurlijke waarheid tegen Joh. Bredenburg[s] Beginselen […]; aldus ligt hij verzonken in die afgrond van Spinoza’s Atheïsme etc.].
Directe aanleiding voor dit blog is een link in het huidige blog van Eric Schliesser die leidde naar een brief (XLIX) van “Spinoza to Isaac Orobio”. Ik heb daar een poosje bevreemd naar zitten kijken: Spinoza die met Isaac Orobio correspondeert? Tot ik in de gaten kreeg dat in het verleden is aangenomen dat brief 43 (huidige nummering) die Spinoza schreef aan Jacob Ostens, geschreven zou zijn aan Isaac Orobio. Je komt dat veelvuldig tegen op internet, waar in oudere uitgaven van briefwisseling die toeschrijving als feit a.h.w. voor altijd vereeuwigd blijft. The Jewish Encyclopedia benadrukt in dit lemma dat “there is no evidence of his (Spinoza’s) coming into communication with a single Jewish soul from that time to his death (the "I. O." among his correspondents, formerly assumed to be Isaac Orobio, turned out to be Jacob Oosten).” Ook in Frederick Pollock’s Spinoza His Life And Philosophy vind je “In 1673 the Jewish physician Isaac Orobio de Castro forwarded to Spinoza a long letter, written nominally to him, but for Spinoza's perusal, by a certain dr. Lambert Van Velthuysen of Utrecht.” (p. 87). Ik weet niet hoe en door wie is ontdekt dat de toeschrijving een andere moest zijn; zulke historische dingen vind je niet in de door Hubbeling en Akkerman verzorgde uitgave van de Wereldbibliotheek. Ook Schliesser wees in zijn link naar die brief niet even op de inmiddels andere toeschrijving.
Het serendipische was dat ik gisteren net daarvoor een tekst van Leo Polak (over wie ik binnenkort een blog ga schrijven) over Isaac Orobio de Castro had gelezen, waarin Polak De Castro in z’n redenering tegen Spinoza gelijk geeft (daar die Kantiaans aandoet) en hem zijn gescheld op Spinoza vergeeft. Alle aanleiding dus voor een blog.
Volgens Orobio de Castro (ik citeer hier Polak) is Spinoza “een slecht mens” (mali hominis Sp.), zijn leer een “verfoeilijke pest” die “ellendig besmet”, een “onzedelijke” leer, welker axioma’s, stellingen en zogenaamde wiskundige bewijzen door “de verdoemelijke slechtheid van dien man” (hominis execrabiliis malitia) vergeefs zijn uitgedacht om het Godsgeloof te schokken, enz. enz.
