Ecce Spinoza [3]
Spinoza, door Barend Graat, 1666
In 1992 schreef Wim Klever in de wetenschapsbijlage van NRC-Handelsblad
een reeks populaire artikeltjes over Spinoza. Later werden deze gebundeld in Zicht op Spinoza. Twintig tijdschetsen [Heuff/Thesis,
Amsterdam, 1994 *). In het vierde, dat verscheen op 16 juli 1992 met de titel
“Portret” [cf. NRC & blog], schreef hij in de stelligheid die we van hem gewend
zijn:
“De ijdelheid aan ieder
mensenhart, ook dat van Spinoza, eigen ging bij hem niet zo ver dat hij ooit
geposeerd heeft voor een in opdracht te vervaardigen schilderij. Hij vond
schilderijen (picturas) maar stom (mutas) en had er geen geld voor over.”
Die eerste bewering kon hij doen daar toen nog geen
schilderij bekend was dat tijdens Spinoza's leven was gemaakt. Dit schilderij kan
die bewering logenstraffen. Terzijde: de motivering in de tweede zin, dat
Spinoza schilderijen ‘stom’ vond, sloeg ook in 1992 al nergens op: Spinoza
maakt in de Ethica in 2/49s een
opmerking over hoe ideeën vaak verkeerd worden gezien, n.l. als ‘stomme
beschilderingen van een paneel’ hetgeen verhindert dat men ziet dat ideeën
bevestigingen of ontkenningen van iets inhouden. **) Hij heeft daarmee helemaal
geen depreciërende opmerking over schilderijen gegeven. Nogmaals, dit terzijde.
