Het is al enige dagen opvallend rustig op dit weblog.
Naar aanleiding van een recensie van mij van het boek van Herman De Dijn, hadden Wim Klever en ik een meningsverschil – een ruzie leek het die we al eerder en vaker uitvochten – waarna en waardoor er een poos afstand werd genomen en er wat windstilte op dit weblog ontstond. Ik heb die tijd gebruikt om alles nog eens en meermalen te herlezen en te overwegen.
Daarover gaat dit blog.
Ik had mijn recensieblog expres al de titel gegeven: “Er bestaat geen orthodoxe Spinoza-interpretatie”- een uitspraak die ik in het boek van De Dijn was tegengekomen. Die auteur heeft duidelijk ook al vaker verkeerd te midden van meningsverschillen over interpretatie van Spinoza-teksten.
Een eenduidige interpretatie van Spinoza is al nauwelijks mogelijk, daar er onduidelijke passages in zijn werken zitten en er – zeker bij sommige interpretaties – een spanningsveld in zijn tekst lijkt ingebakken te zitten. Ik probeer hierna aan te geven dat er binnen deel V geen spanning hoeft te worden afgelezen.
Vooral degenen die Spinoza als volstrekt naturalistisch en necessitaristisch interpreteren komen in deel V voor moeilijkheden te staan. Als alles volstrekt gedetermineerd is, is er geen enkele ruimte voor vrije, in de zin van ongedetermineerde, onveroorzaakte, keuze. Er is immers geen (in die zin vrije) wil. Dus zou je ook niet kunnen willen om een beter leven te gaan leiden, al dan niet aan de hand van studie van de Ethica. Maar hoe zit het dan met de conatus?
