Een consequentie van Spinoza’s parallellisme is dat hij tot een universeel
animisme komt, moet komen. Dat algemene animisme moet niet opgevat worden alsof
alles denkt (over een soort brein beschikt), maar betekent dat er van alles in
God of de natuur een adequaat idee bestaat. Spinoza drukt er de principiële
intelligibiliteit van de werkelijkheid mee uit: we kunnen God of de natuur
kennen, omdat die ‘kennis’ (ideae) al in de natuur vervat zit(ten).
Leibniz heeft beschouwingen gewijd over een universele geest (esprit), bij Spinoza
vindt je die niet. En er is zeker geen aanleiding om bij Spinoza iets als een ‘universeel
(zelf)bewustzijn’ aan te nemen. Er wordt op dit punt erg veel beweerd of
aangenomen. Iemand die hiernaar uitvoerig studie heeft gedaan is Renée
Bouveresse.
Renée Bouveresse-Quilliot est une philosophe française. Ancienne élève
de l'ENS, agrégée de philosophie, docteur en philosophie et psychologie, elle
est actuellement maitre de conférence à l'Université de Bourgogne. Elle
travaille notamment sur la pensée de Wittgenstein et de Karl Popper, la
critique de la psychanalyse et l'esthétique. Elle est considérée comme une des
spécialistes françaises de Karl Popper [Cf hier en bij Wikipedia].
Ze hield zich ook uitgebreid met Spinoza bezig; zie overzicht bij WorldCat en bij haar uitgever Vrin. Hier gaat het uiteraard om haar Spinoza-studie en wel i.h.b.
Renée Bouveresse, Spinoza et
Leibniz: l'idée d'animisme universel: etude suivie de la traduction inédite
d'un texte de Leibniz sur l'Ethique de Spinoza et d'un texte de Louis Meyer.
Vrin, 1992 – 335 pagina’s –
books.google
