Onlangs (her)las ik de Cogitata Metafysica [CM – Metafysische gedachten]. Een best wel intrigerende tekst die hier en daar enig licht werpt op vergelijkbare passages in de Ethica. Eerlijk gezegd heb ik er mijn twijfels over of klopt wat Lodewijk Meijer namens Spinoza in zijn voorwoord schrijft, n.l. dat ook in de Metafysische gedachten, “onze auteur niets anders dan de meningen van Descartes en hun bewijzen, zoals ze in zijn geschriften gevonden worden of zoals ze door een gerechtvaardigde gevolgtrekking uit de door hem gelegde fundamenten moesten worden afgeleid, naar voren heeft gebracht.”
De CM kent twee delen; het eerste deel telt 6 hoofdstukjes, waarin behandeld worden: het zijnde, de fictie en de gedachtenconstructie; essentie, existentie, idee en kracht; noodzakelijkheid, onmogelijkheid, mogelijkheid en contingentie; duur, tijd, tegenstelling, rangschikking; transcendentale termen als het ene, ware en goede. Het tweede deel bevat 12 hoofdstukjes over attributen van God: eeuwigheid, eenheid, onmetelijkheid, onveranderlijkheid, enkelvoudigheid, leven, verstand, wil, macht; de schepping, de medewerking Gods en als laatste: over de menselijke geest.
Naar mijn indruk zit in dit alles veel meer Spinoza verscholen dan wel wordt aangenomen.
Ik ging op zoek naar meer informatie over de Cogitata Metafysica en moest tot mijn teleurstelling vaststellen dat er op internet niets over te vinden is. In al die boeken die door de geleerde wereld over het werk van Spinoza over de wereld worden uitgestort, komen nadere analyses op de CM niet voor; ook worden niet of nauwelijks passages uit de CM gebruikt ter nadere toelichting van Spinoza’s filosofie. Ik kon ze althans niet vinden. Alsof dit werk van hem als de pest gemeden wordt.
