Graag wijs ik erop dat het boekje van Beth Lord, Spinoza’s Ethics
[Edinburgh University Press, 2010] door Gerry Zabel op zijn (zoals ik het wel
vaker omschreef) roofsite als PDF is geplaatst.
Toen ik dat vandaag toevallig ontdekte, was dat aanleiding
voor me om mijn bespreking ervan in het blog van 21-05-2011 te herlezen. Ik was behoorlijk
enthousiast over het boekje.
Maar wat zie ik daar tot mijn verrassing: op dat blog volgde
een gedachtewisseling tussen Henk Keizer en mij (uiteraard zijn we het niet met
elkaar eens, anders hoef je niet te discussiëren). Maar tot mijn verrassing
merk ik dat we het vijf jaar geleden over deels dezelfde kwesties hadden. Toch
zijn we wel wat verder gekomen, denk ik.
Mijn laatste reactie van 23-05-2011 komt mij nu als
frappant voor:
Zoals je weet ben ik nogal
bezig met het zoeken naar wat "intellectus infinitus" bij Spinoza kan
betekenen. We zijn geneigd 'denken', 'kennis' en 'idea' etc. aan bewustzijn te
verbinden. Ik begin er meer en meer naar over te hellen, dat bij Spinoza het
"oneindige intellect" meer een theoretische positie is – een
filosofisch voorstel om de dingen 'vanuit God' of 'vanuit een volstrekt
objectief standpunt' (of 'from nowhere' a la Nagel) te bezien.
"Intellectus infinitus" is daarvoor shortcut. En dan moeten we daar
niet een wezen (God) met een vorm van bewustzijn bij denken, wat we gauw
geneigd zijn te doen (maar dat is antropomorf gedacht). Wij worden a.h.w.
gehinderd door ons bewustzijn (wij kunnen de dingen alleen maar vanuit ons
beperkte, tijdelijke bewustzijn te zien). Ander shortcut is "adequaat
idee" – dat is dan de samenvatting van alles, maar dan ook werkelijk
alles, wat er aan kennis te weten valt over een object, vanuit een dergelijke
objectieve positie (intellectus infinitus). Wij mensen hebben die positie niet
(onze kennis gaat over objecten voor zover ze ideata zijn – zelfs als het ons
eigen lichaam betreft). Maar wij kunnen ons wel een dergelijke positie
filosofisch denken. En Spinoza doet steeds voorstellen om de dingen zó – los
van onszelf – te bezien (subs specie aeternitatis) en meer en meer
objectiviteit te bereiken.
Ik hoop daar ooit nog eens een aantal blogs aan te wijden
Al meer dan vijf jaar houdt het onderwerp "intellectus
infinitus" mij bezig
