Naar aanleiding van mijn blog van zaterdag 13 oktober “Spinoza over het boek Job – voor velen het moeilijkste Bijbelboek,” ontving ik van iemand interessante informatie over een boek over Job van de hand van Antonio Negri. Negri schreef deels in de gevangenis, in 1982/1983 voortgezet tijdens z’n ballingschap in Frankrijk, een boek over Job, gepubliceerd in 1988, Il lavoro di Giobbe. Il famoso testo biblico come parabola del lavoro umano, later uitgebracht in Franse vertaling, Job, la force de l'esclave [Bayard, Parijs, 2002]. In het voorwoord schrijft Negri dat hij in de gevangenis het boek Job las, en thema's als macht, bevrijding, het pessimisme bestudeerde, en dat verhelderde met het gedachtegoed van Spinoza. Hij schrijft verder in de inleiding over Job: “Spinoza is mijn andere belangrijke gevangenis-lectuur geweest. Want Spinoza begint daar waar Job eindigt: hij begint met god te zien, dat wil zeggen daar waar de weg van Job eindigt.” Over Spinoza verscheen Negri’s L'animalia selvaggia [Milan, Feltrinelli, 1981], L'Anomalie sauvage, Puissance et pouvoir chez Spinoza [1983] en daarna dus zijn boek over Job.
Dat boek over Job begint met de vraag naar de actualiteit van Job en hij haalt de Italiaanse vertaler van het boek Job aan, Guido Ceronetti, die in het nawoord van zijn vertaling Job in verband brengt met Spinoza, en schrijft: “Spinoza dacht dat Job even ver afstond van de metafysica (d.w.z. van het moderne rationalisme) als Ariosto er van afstond.” Negri zelf vervolgt dan: “Maar dat is niet waar. Het is waar dat Job ver van Spinoza afstaat en dat hij een barbarentaal spreekt.” (Hij verwijst naar een uitspraak van Spinoza over Job in de TTP, hoofdstuk 2, een zin van Spinoza over Aben Hezra.
Mijn informant schrijft verder: “Het eerste hoofdstuk (6 pag.) van het boek gaat verder over de al of niet overeenkomst tussen Job en Spinoza, maar het voert mij nu te ver dat te gaan vertalen. Het is niet gemakkelijk leesbaar, en ik heb het druk. Ik weet niet of dit boek in een andere taal is vertaald.”
En dan gaat deze blogger uiteraard even op zoek en vond snel dat in november 2009 bij Duke University Press Books de vertaling door Matteo Mandarini uitkwam: The Labor of Job: The Biblical Text as a Parable of Human Labor. Books.google laat er in bladeren en zoeken.
Cover: Georges de la Tour (1593-1652) olie op doek, getiteld 'de gevange' maar vaker aangeduid met: 'Job bespot door zijn vrouw.' [Musée Departemental des osges, Épinal, Frankrijk]